Chirurgia bariatryczna to metoda leczenia otyłości, w sytuacji, gdy zachowawcze terapie nie przyniosły pożądanych rezultatów. Warto podkreślić, że wykonanie samej operacji nie wystarczy. Chory musi się teraz nauczyć w jaki sposób funkcjonować z nowym przewodem pokarmowym. Brak odpowiedniego przygotowania do zabiegu, jak również niezastosowanie się do późniejszych zaleceń, będzie sprzyjać pojawieniu się groźnych powikłań. Wśród nich, szczególną uwagą obejmuje się niedobory pokarmowe oraz niedożywienie o charakterze białkowo-energetycznym.

Otyły pacjent może być niedożywiony

Pomimo wysokiej wartości energetycznej, diety pacjentów otyłych nie zawsze charakteryzują się prawidłową wartością odżywczą. Bardzo często stwierdza się w nich deficyty m.in. w zakresie wapnia, żelaza, kwasu foliowego czy witaminy D3. Należy więc silnie podkreślić, że wbrew obiegowej opinii, osoba otyła nie zawsze jest prawidłowo odżywiona. Przeżywieniu pod względem ilościowym może bowiem towarzyszyć niedożywienie o charakterze jakościowym. W następstwie wykonanej operacji bariatrycznej, skala tych problemów będzie dalej drastycznie rosnąc, zmniejszając tym samym szansę na uzyskanie oczekiwanych efektów interwencji.

Postępowanie przed operacją – rola białka oraz immunożywienia

Wśród składników odgrywających kluczową rolę w żywieniu pacjenta chirurgicznego, znajduje się białko. Proteiny stanowią podstawowy element strukturalny i funkcjonalny każdej komórki obecnej w ciele człowieka, a ponadto:
– są regulatorami ekspresji genów;
– wchodzą w skład licznych układów enzymatycznych;
– uczestniczą w regulacji wielu procesów metabolicznych.

Rolę białka w organizmie można powiązać z trzema obszarami:
– wzrostem i odbudową (np. podczas gojenia się ran);
– regulacją procesów życiowych (np. udział w procesach obronnych organizmu);
– utrzymaniem równowagi organizmu (np. zachowanie równowagi wodnej).

W związku z powyższym, dieta wysokobiałkowa będzie polecana m.in. w okresie przygotowawczym do operacji, zwłaszcza na przewodzie pokarmowym (a więc i operacji bariatrycznej) oraz w czasie rekonwalescencji.

Wybrane prace sugerują ponadto, że włączenie do diet pacjentów otyłych elementów tzw. immunożywienia (np. glutaminy, argininy, kwasów tłuszczowych omega-3, selenu, cynku), w porównaniu do diet tradycyjnych bądź tylko wysokobiałkowych może dodatkowo sprzyjać:
– większemu spadkowi masy ciała przed operacją;
– zmniejszeniu bólu pooperacyjnego;
– zmniejszeniu wartości parametrów stanu zapalnego;
– zmniejszeniu wartości enzymów wątrobowych.
Wśród preparatów tego typu można wymienić Recomed Na odleżyny i rany, zawierający w swoim składzie m.in. L-argininę oraz cynk.

Postępowanie po operacji – rola żywności medycznej

Dieta pacjenta otyłego poddanego leczeniu chirurgicznemu, powinna dostarczać średnio 60-80 g białka dziennie. Dbałość o ten aspekt pozwala przyspieszyć rekonwalescencję, zapewnia uczucie sytości, jak również pomaga zapobiec utracie masy mięśniowej w przebiegu szybkiej redukcji masy ciała.
Należy mieć na uwadze, że w pierwszym roku po operacji, kiedy to następuje najwyższy spadek wagi, o spożycie białka trzeba zadbać szczególnie. O ile jednak przed operacją dostarczenie takiej ilości protein w diecie nie stanowi większego dla pacjenta problemu, o tyle po zabiegu dieta wysokobiałkowa może być już poważnym wyzwaniem. Pokarmy stanowiące główne źródło tego składnika, takie jak mięso czy nabiał, bywają bowiem przez chorego źle tolerowane bądź też często nieakceptowane smakowo. W pierwszych tygodniach po operacji konieczne jest też stosowanie diet o zmienionej konsystencji (płynnej, papkowatej) i spożywanie bardzo niewielkich objętościowo posiłków, co utrudnia zjedzenie wystarczających dla pokrycia zapotrzebowania na białko porcji produktów. Warto również dodać, że wystąpienie jakiegokolwiek stanu patologicznego (np. infekcji), czy też zmiany stanu fizjologicznego (np. ciąża), będzie wiązać się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na proteiny. To w konsekwencji będzie dalej zwiększać ryzyko pojawienia się niedożywienia w tym obszarze.
Zdaniem wybranych specjalistów, suplementacja białka może stanowić kluczowy element profilaktyki niedoborów tego składnika – zwłaszcza w pierwszym okresie po operacji, kiedy jego podaż może nie być wystarczająca. Szczególnie przydatne w takiej sytuacji będą preparaty z zakresu tzw. żywności medycznej. Produkty zaliczające się do kategorii żywności medycznej, w łatwy i prosty sposób, dostarczają pacjentowi niezbędnego dla niego białka. Celem osiągnięcia najlepszych rezultatów suplementacji, rekomenduje się wybór najwyższej jakości preparatów białka serwatkowego (WPC), które odznacza się wysoką wartością biologiczną, a ponadto wysoką przyswajalnością, łatwostrawnością i dobrą tolerancją.
Odżywki białkowe można spożywać solo, ale i też łączyć z tradycyjnymi pokarmami (np. zupą, koktajlem), wzbogacając w ten sposób posiłki nawet i po zakończeniu etapu diety płynnej.